Column Beurskens: De doop van Joep

Vandaag na de hoogmis komt Joep, mijn neefje van twee maanden oud, naar de kerk om zich te laten dopen. Het is een herfstachtige, gure morgen met af en toe een waterig zonnetje, dat net zo goed weg kon blijven. De bladeren aan de bomen zijn geel en al bijna afgevallen. Er staat een mottige wind, die de bladeren opwaait tussen de grafzerken om het eeuwenoude kerkje van Asselt. De loodzware lucht hangt laag boven de Maas. Echt zo’n niets-weer, wanneer in mijn dokterspraktijk de problemen van de mensen twee keer zo groot zijn en er niets baat en niets lukt.
Als Thijs, zijn broertje van drie, de kerk binnen komt merkt hij op … wat zijn die ramen leuk van binnen. Zelfs bij dit donkere weer straalt het glas-in-lood van binnen in gloeiende kleuren. De pastoor begint aan de oude rite, terwijl Joep in zijn witte doopkleed doorslaapt. De priester spreekt over de antieke geschiedenis van deze heilige plaats, beginnend lang voor het Christendom, toen de mensen hier ook al kwamen met hun kleintjes voor geluk en bescherming. En over de tijd van de Noormannen. En al die mensen onder die grafzerken om het kerkje heen zijn hier ook eens binnengedragen door hen die van hen hielden. De meesten van die hen brachten en van die gebracht werden zijn al lang vergeten. Eén van hen, een leraar Duits van mij en pastoor van Asselt, kan ik mij nog goed herinneren. Hij was een kleurrijke mens, die een dappere dood stierf. Ook van hem rest er slechts een naam op een priestergraf en wat sterke verhalen onder de plaatselijke bevolking.

Deze morgen werken het weer en de plaats dus goed mee om de knoop van het bestaan te voelen. Het bestaan heeft natuurlijk geen zin voor iemand, die alleen maar denkt, en de denker, die denkt dat het wél zin heeft, heeft niet goed genoeg gedacht of is niet slim genoeg. Dat is het droeve lot van de mens, die over zichzelf kan denken. Als één van de Griekse wijzen, ik meen Diogenes, een kind in zijn handen had, bromde hij in zijn baard … weer een ter dood veroordeelde. Nee, de denkers hebben nooit veel geholpen om de Gordiaanse knoop van het bestaan te ontwarren.

Maar toch komt Joep daar vanmorgen alvast voor. De pastoor laat de mensen om hem heen de handen over hem uitstrekken. Voor bescherming en dat zij alles mogen doen voor zijn geluk. Joep moet dus gelukkig worden in het leven, dat voor hem ligt. Hij moet ook een mooi leven krijgen. Dat willen de mensen om hem heen, maar dat wil Jezus ook, zo zegt de kerk in haar straatoude woorden.

Ook het dagelijkse leven mag dus mooi zijn. Maar dat het dagelijkse leven hem niet opslokt natuurlijk. Dat wordt Joep ook toegewenst. Je hebt een handy, maar de handy heeft niet jou, maar heb vooral veel plezier met je handy, zo drukt de pastoor het traditionele exorcisme-gebed uit, want er zijn krachten die een mens van de schoonheid van het bestaan afhouden en daar moet Joep ook tegen worden beschermd.

Want het bestaan is ook een monumentale missie en een geweldige opdracht. Vroeger vond de kerk, vooral door Augustinus, dat een kleine mens, zoals Joep, al een natuurlijke afstand tot God had, en nog een verwijtbare ook: de erfzonde. Dat kwam door de fout van Adam en Eva in het paradijs. Pater Andrés van Meegeren, een dominicaan uit Venlo, heeft een studie gemaakt, waarin hij aantoonde hoe de kerk hier de fout in ging. Toen hij het geschrift op hoogbejaarde leeftijd opstuurde naar de leiding van de Orde der Dominicanen, werd hem medegedeeld, dat de beoordeling ervan voor onbepaalde tijd was uitgesteld propter maiorem difficultatem materiae, vanwege de hoge moeilijkheidsgraad van de materie. Inmiddels is hij er niet meer.

Onkundig van deze overwegingen over de erfzonde en zich van geen kwaad bewust, maar blijkbaar merkend dat het de moeite waard wordt, is Joep ondertussen wakker geworden. Het bestaan is mooi, je bent uniek en iedereen houdt van je, de mensen om je heen en ook de engelen in de hemel … zegt de oude rite hem. Zijn moeder houdt hem boven het middeleeuwse doopvont; -op het kruisbeeld dat erop staat heeft Jezus geen doornenkroon, maar een kroon- de kinderen staan hevig geïnteresseerd te kijken, fototoestellen flitsen, de groten leunen voorover … Joep, ik doop je in de naam van de Vader en de Zoon en de heilige Geest … zegt de pastoor en giet het doopwater over zijn hoofd. Joep huilt niet. In Hem was leven en dat leven was het licht der mensen. Jezus zélf werd gedoopt in de Jordaan en hij die dat deed zei … ik ben niet waard de riem van zijn sandalen vast te maken. Juist omdat er in Hem leven was en omdat hij zei waarom het leven waard is geleefd te worden en waarom het ook gewoon mooi is. En zover kan de denker nooit komen. Jezus heet juist daarom de Verlosser. Hij is het die het gebaande pad heeft gemaakt, dat de denker nooit kan vinden. Alleen verlosten gaan erover … zegt Jesaja.

Zo legt de priester de relatie van Joep, niet alleen met de zin van zijn bestaan en met geluk in dit leven, maar ook met wat zijn leven overstijgt, met God. Voor het leven heeft Joep ook spirit en vuur nodig, want zijn bestaan is een serieuze zaak. Iedereen -beneden hier op aarde en boven in de hemel, zo is de oude zegswijze- zal het volgen en stelt er oneindig veel belang in, juist in hem. Daarom worden er kaarsen aangemaakt. De doop is leeftocht voor de lange reis van het leven. Als het buiten donker is, kan Joep altijd deze lamp aanknippen in zijn hart. De symboliek door de hele plechtigheid heen ontgaat niemand, ook de kinderen niet. Zelfs Joep niet, zo lijkt het wel, want op het einde in de Mariakapel aangekomen, vertoont hij een brede, nog tandeloze lach. Thuis gaat hij daarna van hand tot hand. Joep is in opperbeste stemming. Hij ziet er echt gedoopt uit. Morgen zit ik ermee zegt Monique, zijn moeder. Dat kon nog wel eens meevallen. Want van binnen is het leven altijd mooi, net zoals die glas-in-lood ramen. Na vandaag schijnt het licht erdoor voor altijd.