Column Beurskens: Doe eens wat ongezonds

Jan en Marie komen samen op het spreekuur. Ze zijn beiden rond de zeventig. De laatste tijd weet Jan niet alles meer zo precies. Hij kan nooit meer iets vinden en wat Marie hem zojuist heeft verteld weet hij even later niet. Marie betaalt aan de Alzheimerstichting en ze is net zelf voor de tweede keer gedotterd. Ze leiden een rustig leventje en wandelen veel. Nu leven we gezond en krijgen we toch nog zoiets zegt Marie.

Veel mensen steken er al hun energie in om maar gezond te blijven. Ouderenbladen staan vol met gezondheidsadviezen. Je ziet er zelden iets in over het oude memento mori. Dat zou ook slecht zijn voor de oplage. Duitsers geven elkaar medicijnen cadeau op de verjaardag en met Kerstmis. Homeopathie verlicht de taak van de gewone dokter niet, terwijl menigeen uit mijn vak in stilte had gehoopt dat de alternatieve geneeswijzen wat werk zouden wegnemen. Het tegenovergestelde is gebeurd. Gezondheid lijkt te koop en alle inspanning die je ervoor doet lijkt wél besteed.
Aan de andere kant doen sommigen gewoon niets aan hun gezondheid. Ze trekken zich nergens wat van aan en leven er maar op los. Een mens kan toch veel hebben denk ik soms als ik alleen al zie hoeveel medicijnen mensen dagelijks afgeslikt krijgen. Ik sta er soms van te kijken hoe oud mensen nog worden bij een levensstijl, die voortdurend stof gaf aan menig onheilsprofeet. Van deze laatsten verwisselden er ettelijken ook nog éérder het tijdelijke met het eeuwige.

Wat zou ertegen zijn om alle energie in de gezondheid te steken? Op de eerste plaats valt er natuurlijk minder te regisseren dan we denken. De Alzheimerstichting legt niet voor niets nadruk op automatisch betalen. Eén op de drie mensen krijgt kanker en ze kunnen daar meestal helemaal niets aan doen. Gezondheid is niet te koop. Het is toch ook gewoon een geschenk.
Verder is daar natuurlijk het verhaal van Achilles uit de oudheid, toen zijn moeder hem onder hield in de Styx. Hij zou een kort maar zinnig leven krijgen of een lang en saai. Daar moet ik dan aan denken als ik menigeen onnodig zie tronen tussen overtollige zalfjes, pillen en korrels. Waarmee dan bijvoorbeeld de drankorgels uit mijn praktijk en hen die anderszins het noodlot tarten niet goed zijn gepraat.

Als we elkaar Zalig Nieuwjaar wensen zeggen we vooral gezondheid, dan komt de rest vanzelf. Als ik maar gezond blijf amuseer ik mij wel. Uit deze gedachten blijkt dat veel mensen de gezondheid stellen boven het doel in het leven. Dat is de omkering die je vaak ziet in onze tijd. Gezondheid wordt een doel op zichzelf.

De mens is er echter op gemaakt zich aan ongewone omstandigheden aan te passen. Dat is niet alleen handig als er iets mis gaat, maar het is zelfs ook af en toe noodzakelijk, juist voor de gezondheid. Wanneer je leeft als in een couveuse kun je uiteindelijk niets meer hebben. En over het dieet bij suikerziekte zei mijn oude collega al de doodzonde is niet zo erg als de dagelijkse zonde. In de evolutie overleefde het wezen, dat het beste de aanvallen van buiten weerstond, zo vond Darwin uit. Het kasplantje ging eraan.

Een mens moet af en toe eens uit de band springen. Er zit iets gezonds in soms iets ongezonds te doen. De intuïtie zegt ons dat het altijd maar bezig zijn met de gezondheid, behalve saai, van de weeromstuit ook heel ongezond kan zijn.