Column Beurskens: Pelgrims

Ooit had ik een patiënte die vanaf haar veertigste borstkanker had. Na de eerste operaties openbaarden zich al uitzaaiingen. Dit waren de voortekenen dat zij niet oud zou worden. Zij zag dat zelf in en stond voor de beslissing te beginnen met chemokuren. Een vriendin had haar uitgenodigd om mee te gaan naar Lourdes. En ze vroeg mij of ik het niet raar zou vinden als ze het zou doen.

Een oudere gastarbeider kwam bij me op het spreekuur en vertelde dat hij naar Mekka ging. Eenmaal in het leven probeert de moslim de Hadj te maken, de pelgrimstocht naar Mekka. Deze man had jaren gewerkt in de Tegelse industrie. Van zijn loon had hij elke gulden naar huis gestuurd, terwijl hijzelf woonde in één van de armzalige pensions, die onze plaats rijk is. Op kamers voor meer personen tegelijk, met wankele ijzeren bedden. Toen ik met hem sprak over de spuiten die hij nodig had, zag ik iets aan hem, waarvan ik besefte dat het met vreugde over de reis niet beschreven was.
De pelgrimsoorden, ook in het Westen, bloeien als nooit tevoren. Er worden kerken gesloten, maar nooit een bedevaartsoord. Een pelgrimstocht mist alle redelijkheid. Je kunt nooit zeggen dat het verstandig is er een te ondernemen. Hij biedt geen zichtbare uitweg in een situatie zonder uitweg. Als je vraagt wat er gebeurt, is het al weg en de vraag ‘wat heb je eraan?’ is behalve oneerbiedig ook fataal. Wij hebben geen taal voor de werkelijkheidsorde van een pelgrimsoord. Als we met ongelovige ogen door Lourdes lopen, zien we alleen de lichtgevende rozenkransen en de Mariabeeldjes-met-dopjes-op-de-kop en in Benares alleen de vette heilige koeien en de arme mensen. Toch zijn het plaatsen waar God de aarde aanraakt en waar de mens dichterbij Hem kan zijn. Dat zegt niets behalve als je al ervaren hebt wat er wordt gezegd en dan had je het niet hoeven te zeggen. Met het Amerikaanse ’try it you’ll like it’ komen we er misschien nog het dichtste bij.

De patiënte met borstkanker heeft vele chemokuren moedig doorstaan, totdat zij uiteindelijk aan haar ziekte is bezweken. De man die naar Mekka ging is daar onder onduidelijke omstandigheden omgekomen. Doodgedrukt in de menigte of misschien een beroerte, zo werd verteld. Toch waren deze twee mensen voorbeelden van intens beleefde, zinvolle bedevaarten. Over pelgrimstochten kan met Albert Schweitzer worden gezegd ‘… alleen wie gehoor geven aan het ‘Volg mij!’ zullen hem ontmoeten und als ein unaussprechliches Geheimnis werden sie erfahren, wer er ist …