Paus gekozen. Franciscus I

De nieuwe paus vanavond is een sensatie, zeker voor mensen die van statistieken houden. De eerste Jezuïet, de eerste niet-Europeaan, de eerste Zuid-Amerikaan en de eerste die zich Franciscus noemt. Zo zie je maar weer eens hoe fijn het kiessysteem van de katholieke kerk in het algemeen is, en zeker dat voor een paus. Er komen mensen boven drijven die in onze westerse democratieën never nooit in de eeuwen der eeuwen een kans zouden krijgen.

De vorige paus trad af vanwege zijn gezondheid. De kwestie was natuurlijk hoeveel er dan wel gevraagd wordt van die gezondheid. Af en toe de zegen geven moet toch lang kunnen. Vervolgens kwamen er geruchten boven drijven die gingen over de curie, de Vaticaanse bank en intriges en erger van de Vaticaanse coterie. Men vermoedde dat het college van kardinalen iemand van buiten de inner circle zou kiezen die orde op zaken zou kunnen stellen. Dit nu lijkt zo te zijn geweest.

De bestuurders in de kerk werden door de buitenwereld aan een nauwgezet onderzoek onderworpen waaruit die een short-list samenstelde volgens de normen van onze manier van denken. Daarbij heeft niemand gedacht aan iemand die op een flatje woont, zelf zijn eten kookt en met de bus naar het werk gaat. Als je niet in de Heilige Geest gelooft, dan wordt het nu toch onderhand wel tijd.

De nieuwe paus is een Jezuïet, een soort mensen dat eeuwenlang te gevaarlijk werd geacht voor paus. De generaal-overste van de Jezuïeten heet in de wandelgangen de zwarte paus. Zoveel invloed wordt hij geacht te hebben. Een paus, Clemens XIV,  verbood de hele orde zelfs een tijdlang omdat ze te veel te zeggen had. Studenten die in Rome te lijden hebben onder hun hoogleraren- Jezuïeten leggen op het graf van deze paus dan wel eens een bosje bloemen.

Jezuïeten zijn internationaal, martiaal, absoluut gehoorzaam en daarom overal inzetbaar. In de film the mission komt dit aspect mooi naar voren. Hier verdedigden de Jezuïeten boven de watervallen van Iguaçu de indianen die daar woonden in een conflict tussen Spanje en Portugal. Een lofwaardige bladzijde in hun geschiedenis. Brother sun, sister moon, de film van Franco Zeffirelli verhaalt de inslag, die Franciscus van Assisi veroorzaakte aan het hof van Innocentius III. Het is een fantastische scene hoe de eenvoud en het idealisme van de groep van Franciscus het hart van de paus veroveren en hoe tenslotte ook de kardinalen, zij sommigen uit cynisme en opportunisme, door de knieën gaan.

Ik hou het erop dat de paus bij zijn naamkeuze – die op zichzelf dus al een sensatie is- ook gedacht heeft aan de heilige Franciscus Xaverius, de belangrijkste Jezuïet na Ignatius van Loyola. Bij Franciscus van Assisi denk je aan armoede, niet alleen aan de materiële armoede in de favella’s van Zuid-Amerika, maar ook aan de geestelijke armoede van Europa. Een klap in het gezicht van Europa… zei Antoine Bodar al over deze benoeming. Echter het missionaire en het martiale van Franciscus Xaverius zit er zeker ook in. Hij trok erop uit in de missie naar Azië en stierf op het afgelegen eiland Shangchuan voor de kust van China. Achter welk aards probleem dan ook staat de zon van Jezus Christus. Alles is ad maiorem Dei gloriam, het motto van de Jezuïeten.

Er gingen geruchten dat bij zijn pogingen de Vaticaanse bank te hervormen de vorige paus zelfs was bedreigd en daarom niet veel had bereikt. Als Franciscus de eerste iets heeft van een mengsel van Franciscus Xaverius en Franciscus van Assisi is hij niet te bedreigen, door wat of wie dan ook, noch door de maffia, noch bijvoorbeeld door sektarische stromingen in de kerk. Opus dei om maar eens wat te noemen. Dat is ook het leuke van deze laatste thriller in de katholieke kerk … de butler krijgt gelijk. Waar hebben we nu in Godsnaam nog de Da Vinci code voor nodig? De werkelijkheid is toch veel spannender, nietwaar?

Een gebed van Franciscus van Assisi