Uitvaart Mam

Bidprentje.

Iemand zei laatst … ik heb altijd bewondering gehad voor je moeder dat zij indertijd zomaar in een gezin met drie kinderen stapte. Dat was inderdaad een hele opgave. Daar was Oma die een ontredderd gezin probeerde overeind te houden en voor die drie kinderen was die periode ook zwaar. En hoe vind je je eigen plaats in zo’n situatie? Toen Mam met Jan op de armen na zijn geboorte uit het ziekenhuis terug kwam stond Oma aan de deur om hun te verwelkomen. Toen wist Mam dat ze geaccepteerd was – dat zei ze altijd – en enkele jaren later, toen Oma op haar laatste ziekbed lag mocht Mam haar als enige verplegen.

Wij vinden het een grote genade dat ons gezin door al die jaren zo bijeen is gebleven. Daar heeft iedereen van ons aan bijgedragen. In het oude huis is veel geschiedenis geschreven – getuige de kast vol fotoalbums. Wie herinnert zich niet de zondagmiddagen buiten op het terras in de zomer, de Sinterklaasavonden en de eerste kerstdagen door de jaren heen? Laatst waren er met Kerstmis nog 17 man op het eten. En Mam was er altijd. Maar nu is er toch een einde aan een tijdperk gekomen.

Want dan komt ook de pijnlijke herinnering aan een uitspraak van Mam vlak voor de laatste Kerstmis … ich hób eigenlijk gaar gen zin in Kerstmis. Toen hadden we het kunnen weten. Dat haar tijd voorbij was. Als ze er wat meer drama van had gemaakt was het duidelijker geweest, maar ze was niet bang voor de dood. Ze leefde graag, maar ze heeft gelukkig niet lang hoeven te lijden.

Ze hield van kinderen. Daar had ze alle geduld voor en plezier aan. Zeker toen ze zelf geen eigen verantwoordelijkheid meer hoefde te dragen. We herinneren ons Jan, die als kind vaker ziek was en hoe ze die een keer naar het ziekenhuis heeft moeten brengen. Dat was een ramp voor haar. In die tijd kon je de kinderen alleen bezoeken achter glas. Dat moet een marteling voor haar zijn geweest, zeker toen Jan haar het kastje aanwees waar zeker de sleutel lag en ze hem toch niet kon meenemen.

Maar gezien het leeftijdsverschil tussen ons kinderen heeft Mam gelukkig altijd kinderen om haar heen gehad, eerst de kinderen van Riet, toen die van Jos en Monique en nu Noah van Misja, haar petekind, en Benny. Mo, kom hie … zei Noah als hij Mam moest hebben. Ze heeft veel op de kinderen gepast en ze had enorme hoeveelheden speelgoed, die uit bakken werden omgekiept op de grond en voor de groteren waren er computers en een tablet, zodat ze zich niet hoefden te vervelen bij Oma. Maar tot op hoge kinderleeftijd kregen ze nog een verrassingsei mee.

Maar over het nieuwe achterkleinkindje dat op komst is, daar zei ze van … dao mot ich veur plaats make. Ja, kinderen waren de grote vreugde van haar leven.

Ze ging niet veel uit, eigenlijk alleen maar naar familie. Overigens ook als die in Australië zat. Daar is ze twee keer geweest. We zeiden wel eens, als ze eens een verjaardag oversloeg: Ze gaat met meer gemak naar Australië dan naar de andere kant van de Maas.

Haar uitgaan stopte vrij abrupt toen de geregelde bezoeken aan Stjiene Nelke met de dood van Pap ophielden. En het kaarten wat daarbij hoorde. Aan haar thuis en haar gezin had ze genoeg. En aan het glaasje kersenlikeur vanaf half tien. Dan had ze hele verhalen over wat er die dag was gebeurd. In mijn optiek was dat niet veel bijzonders. Soms kreeg ik dan te horen dat ik niet luisterde, een beroepsdeformatie van mij waarschijnlijk. Maar ik hield dan vol dat ik zowel naar de televisie kon kijken als naar haar luisteren.

Ja, aan haar gezin had ze genoeg, ook als zich daar drama’s aandienden zoals bij de ziekte en dood van onze zus Annie. Daar deed ze alles voor wat in haar vermogen lag, het hele jaar dat ze ziek was. Zij was er altijd, terwijl wij toch af en toe een beetje afstand konden nemen, door ons werk bijvoorbeeld.

Zondagavond heb ik haar gevraagd of ze bediend wilde worden. Wat, alweer … zei ze toen en dat sloeg op die keer dat ze een reanimatie had overleefd, vier jaar geleden. Toen was ze ook bediend, eigenlijk voor dezelfde ziekte. Maar ze heeft de laatste weken wel de hostie ontvangen.

Zondagavond heb ik toen nog gezegd, ik denk uit naam van ons allemaal … bedank veur alles. Auch bedank … antwoordde zij. En dat was het. Zo werd een lang leven afgesloten in een enkel woord. Maar dat zei alles.