Viruswappies

Dit stukje gaat over het verschijnsel viruswappie zoals zich dat in de corona-epidemie voordoet. Uitgangspunt is dat er niets nieuws is onder de zon. Het verschijnsel is bijgelovig van aard en bijgeloof is er altijd geweest. Het treedt vooral op in het aangezicht van de dood, vooral als die uit onverwachte hoek en massaal de mens bedreigt.

Tegen bijgeloof helpt niets, met name niet redelijk argumenteren. Als iemand danst rondom een dode kip of een lever leest, moet je ook niet vragen … waar is het bewijs dat dit werkt? Niet alles in de klassieke geneeskunde is goed gegaan, maar de vaccinatiegeschiedenis is een successtory, denk aan de pokken, kinderverlamming, difterie enzovoorts, maar daar hoef je bij de wappies niet mee aan te komen. Geen argument helpt. In Madrid moesten ze de doodkisten op de ijsbaan bewaren, in Bergamo in verlaten kapellen. Het personeel vluchtte uit de verpleeghuizen weg en men trof later de dode bewoners aan. Miljoenen doden over de hele wereld. Allemaal gelogen.

Het westers intellect kan zich niet goed weren tegen dit verschijnsel en daarom zegt het maar, dat iedereen zelf moet weten of hij zich laat vaccinerenen en er zijn verder geen beperkingen voor iemand die dat niet doet. Het westers intellect tolereert alle misinformatie zolang het er zich maar niet mee hoeft te bemoeien. De Verlichting is gewoonlijk de verklaring van alle vooruitgang heden ten dage, maar deze houding is geen uitvloeisel van de Verlichting, want het kan niet verlicht worden genoemd als een overheid tolereert dat mensen elkaar in levensgevaar brengen met onzinpraat.

Deze onmacht van het westers intellect heeft een lange voorgeschiedenis. Ze heeft te maken met de kenleer uit de filosofie. Hoe kun je iets echt weten? De viruswappies zeggen wij weten het. De westerse wetenschap zegt ook ik weet het. Maar aan de grondvesten van dit laatste rammelt het.

De Heilige Anselmus van Canterbury zei credo ut intelligam, ik geloof opdat ik begrijp. Het is dus geloof en zie en niet eerst zien en dan geloven. Het laatste levert weinig kennen op, het eerste veel meer. Het geloof is de basis van de kenleer, van het kennen. Dus als het Westers intellect niet gelooft weet het weinig en is het dus extra kwetsbaar voor wappies. Als je zo zeker van je zaak bent, waarom degenen die anderen in gevaar brengen niet gewoon opsluiten? Vrije keuze valt toch in het niet in het oog van de dood?

Gisteren was ik op Spinalonga, de laatste melaatsenkolonie van Europa. Die mensen konden daar niet weg, wat voor bijgelovig excuus ze zich ook lieten invallen. In vroeger tijden moesten melaatsen ratels hanteren als ze een stad binnengingen. Jezus genas menigeen … gaat U laten zien aan de priesters … zei Hij. Dan mochten ze weer de maatschappij in. Maar er was echt geen plaats voor wappies. 

De armoedebewegingen in de Middeleeuwen wilden terug naar de boodschap van Jezus, maar Sint Franciscus van Assisi zei daar steeds bij dat hij zich wilde houden aan de paus. Hij bedoelde aan de openbaring. Hij wilde niet afwijken van de leer van de kerk. De Katharen deden dat wél en werden tenslotte bij Carcassonne in de pan gehakt. Een zwarte bladzijde in de geschiedenis van de kerk, inderdaad, maar daarbij wordt vaak vergeten wat voor onzin de Katharen zich in de tussentijd hadden laten invallen. Zij waren echte wappies, terwijl ze zich toch de zuiveren, katharen, noemden. Blijkbaar konden zij zichzelf niet meer objectief bekijken. Zij hadden geen kenbron meer. En hun benaming van Katharen werd het woord voor ketters.

Of er onder heksen wappies zijn geweest is de vraag. Velen zullen het slachtoffer zijn geweest van een patriarchale samenleving. Ik ken nogal wat heksen en ik ga graag met ze om. Niettemin meen ik het onderscheid te kunnen maken tussen een wijze vrouw, die buiten de patriarchale samenleving staat, en een wappie. Een andere vorm van kennen, een feministische vorm van kennen, die wél waarde heeft tegenover een vorm van kennen die berust op bijgeloof. Dat onderscheid maakte de kerk indertijd vaak niet. In Roermond stonden de brandstapels rondom de Kapel in ’t Zand. Men hoorde de heksen daar gillen als het vuur aanging. 

Zo verging het ook Giordano Bruno, een humanist, door de kerk verbrand. Paus Johannes Paulus II heeft openlijk excuses aangeboden voor deze wandaad. Niet omdat Bruno zo’n goede dingen zei – het was een echte wappie -, want de oren klapperen je als je zijn geschriften leest, maar de kerk had er nooit zo op mogen reageren. Zijn beeld staat daar nog steeds op de piazza Campo dei Fiori in Rome, met het gezicht verwijtend gekeerd richting het Vatikaan, maar niet omdat hij zo’n verstandige dingen zei. Het was van kaft tot kaft onzin. Hij had ook geen kenbron meer.

Dit betekent ook dat niet-rationele argumenten, met genoeg aplomb gebracht, als rationeel meetellen, zoals … je krijgt corona als je je laat vaccineren … of … ze spuiten je een chip in en dan sta je voorgoed onder controle van een hogere macht... Het wordt waar zodra het gezegd is. En Poetin heeft gelijk. Als je twijfel uitdrukt word je voor achter versleten of je krijgt ruzie. En ik hoorde een wappie zeggen … die de Jonge moesten ze tegen de muur zetten. Maar andersom is dat dus ook zo. De kerk heeft ook vaak geweld gebruikt tegen wappies.

Ik heb de voetnoten niet paraat, maar ik zie weinig wappies onder Moslims en de katholieke kerk heeft een brandschoon record ten aanzien van de coronamaatregelen. Ze ging zelfs te ver door de mis te verbieden, iets wat nog nooit in de geschiedenis is voorgekomen. Maar dit terzijde. Ook in Azië schijnt het wappiedom niet zoveel voor te komen. En als een dictator in Zuid-Amerika of Noord-Amerika (Trump, Bolsonaro) om economische redenen – beter een paar miljoen doden dan iedereen arm – niet veel aan maatregelen doet komt hij onder een lawine van kritiek te staan. Maar zijn argumenten liggen binnen het domein van het rationele – laat maar uitwoeden – en daar hebben we het hier niet over. En ook niet over moreel of immoreel.

De psychologie van een sekte lijkt wél veel op die van de wappies. Als je er in zit kom je er niet meer uit. Dat geldt met name voor de volgers, de leider wíl er niet uit. Het sekteslachtoffer is gehersenspoeld en verdedigt de sekte, desnoods te vuur en te zwaard. Iemand die schade heeft ondervonden van COVID door zich niet te laten vaccineren zal dit gedrag blijven verdedigen, omdat hij niet verder als een stommerik door het leven wil gaan. Dat is de prozaïsche reden. De veel gevaarlijker reden is natuurlijk dat hij er echt in gelooft. 

Ik ben altijd geïnteresseerd geweest in psychiatrie, ook in extreme psychiatrie. En ik kijk op Netflix wel eens naar misdaad, maar die moet dan wél echt gebeurd zijn. Ze maken het vaak spannend, zodat je niet meteen dóór hebt hoe het zit. Maar laatst was het gemakkelijk. Er was in New Delhi een hele familie aangetroffen, die zich ’s nachts collectief had opgehangen. Het bleek dat dit was gebeurd op instigatie van één familielid. Hij hing er zelf bij, anders telt het natuurlijk niet. Zover kan hersenspoeling gaan.

Tegenwoordig komt kennen dus voort uit bewijs – het eerst zien en dan geloven – , maar kennen vanuit het geloof omvat veel meer, betrouwbare intuïtie bijvoorbeeld. Bewijzen, er valt niet veel te bewijzen, zeker niet dubbelblind, zoals men tegenwoordig in de geneeskunde eist, dus er blijft niet veel over wat echt waar is. Als je dubbel blind bent, zie je helemaal niets. Dit leidt tot een uitkleding van de wetenschap. In mijn eigen vak van huisarts gaat het tussen de traditionele huisarts en de wetenschappelijke huisarts. Het gaat nergens meer over als alleen maar geldt wat dubbelblind bewezen kan worden. Dan ben je als huisarts iedere dag na een uurtje klaar, tenzij je de kost wil verdienen met het zetten van vinkjes in zinloze computerprogramma’s. Het Westers intellect is juist heel kwetsbaar voor wappies, omdat het er zelf voor kiest niet echt iets te weten.

Door de wappies wordt quasiwetenschappelijke taal gebruikt om het eigen standpunt te onderbouwen en gewicht te geven. Hij klinkt geleerd maar die taal heeft geen relatie met de werkelijkheid. Ik herken ze onmiddellijk als mij zo’n teksten worden toegestuurd. Je moet ze niet westers rationeel gaan ontleden, want dan ben je dagen bezig. Je moet ze intuïtief herkennen, in de eerste zinnen. In de reclame maakt een mooie vrouw op de motorkap de auto beter. Dat is simpel te ontzenuwen, maar in andere gevallen is het wappiedom moeilijker herkennen. Met de westerse wetenschappelijke methode gaat het vaak maar langzaam of niet.

Laatst hoorde ik dat een apotheker, een hele goede die ik ken, Ivermectine verstrekte aan mensen met corona. Ik dacht … dat middel ken ik toch, dat heb ik vorig jaar toch nog voorgeschreven? Toen wist ik het weer. Het is een middel tegen schurft. Ik geloof dat de rage nu wel weer voorbij is. Het is een voorbeeld van … zodra je het zegt is het waar … En als je protesteert krijg je billenkoek. Om wappie te zijn hoef je dus niet dom te zijn. Juist het dubbelblinde westers intellect valt gemakkelijk aan bijgeloof ten prooi omdat het niet gelooft en daarom niet kent.

Dus het wappiedom is een oeroude vorm van bijgeloof en het vindt tegenwoordig een vruchtbare voedingsbron in de Westerse mens. Wat mij betreft hoeft er niet meteen hout gesprokkeld te worden voor de brandstapel of anderszins de messen te worden geslepen. Eigenlijk heeft de overheid het best goed gedaan in de epidemie. En wat de wappies betreft: laat ze maar uitrazen. Het gaat wel weer over. Totdat er weer eens wat anders is, want wappies zullen er altijd zijn.